Buitengebied

4.9 Archeologie en cultuurhistorie

Archeologie

Voor het verordeningsgebied dient op grond van de Wet op de archeologisch monumentenzorg te worden onderzocht of er archeologische waarden aanwezig zijn. Hiervoor kan de Friese Archeologische MonumentenKaart Extra (FAMKE) van de provincie Fryslân worden gebruikt. Op deze kaart is op basis van zowel de aanwezige archeologische monumenten als de te verwachten archeologische waarden een advies aangegeven. De FAMKE bestaat uit twee provinciedekkende advieskaarten, één voor de periode Steentijd - Bronstijd, en één voor de periode Ijzertijd - Middeleeuwen. Deze kaart is ook gekoppeld aan de provinciale ruimtelijke verordening.

De gemeente Opsterland heeft echter geconstateerd dat de thans op de cultuurhistorische waardenkaart van de Provinsje Fryslân aangegeven archeologische informatie niet geheel juist is. Om die reden werkt de gemeente Opsterland in overleg met Provinsje Fryslân aan een onderzoek waarbij de archeologische waarden in de gemeente beter in beeld worden gebracht.

Derhalve dient alleen rekening te worden gehouden met de bekende archeologische waardevolle gebieden. Dit betreft de zogenoemde AMK-terreinen (Archeologische Monumentenkaart). Een verdiepingsslag dient uit te wijzen of er meer gebieden in de gemeente zijn die een archeologische bescherming verdienen.

Omdat er sprake is van een beheersverordening, waar ontwikkelingen uitsluitend op perceelsniveau mogelijk worden gemaakt, wordt er in het verordeningsgebied vanuit gegaan dat deze ontwikkelingen geen invloed hebben op de mogelijk aanwezige archeologische waarden buiten de AMK-terreinen.

Cultuurhistorie

Een aantal gebouwen in het buitengebied heeft een bijzondere kwaliteit en is op

grond daarvan als rijksmonument aangewezen. Het betreft de volgende objecten:

• Foarwurker Wei 3 Bakkeveen: Landhuis met aanleg van de tuin en bos, zonnewijzer en tuinsieraad.
• Houtwâl 14, Bakkeveen: Gave kleine boerderij van het kop-romptype.
• Jarig van der Wielen Wei 14 Bakkeveen: Voormalige herberg, in 1890 herbouwd, in de voorgevel gevelsteen Allardsoog 1785.
• Mjûmster Wei 37 Bakkeveen: Boerderij waarvan het korte lage voorhuis een zadeldak met rieten dekking draagt.
• Nije Drintse Wei, op de grens met provincie Drenthe: De zogenaamde Landweer. Zeer oude grenswal met kreupelhout begroeid.
• Beetsterweg 13 Beetsterzwaag: Boerderij waarvan het voorhuis als dwarshuis terzijde voor de schuur is gebouwd.
• Beetsterweg 16 Beetsterzwaag: Dit complex omvat een stelp met een gedeeltelijk ingebouwde bijschuur en een stookhok.
• Van Harinxmaweg 7 Beetsterzwaag: Gave kleine boerderij van het kop-romptype met bijgebouwen.
• Kerkepad West 1 Beetsterzwaag: Woning onder zadeldak tussen topgevels, waarvan de voorste eindigt in een forse schoorsteen.
• Kerkepad West 2 Beetsterzwaag: Complex van kop-rompboerderijtje, bakhuisje en wagenschuur.
• Kerkepad West 10 Beetsterzwaag: Kerk 1889, drie gebeeldhouwde zerken, 18de eeuw. Twee klokken 1482 en 1520.
• Kerkepad Oost 47 Beetsterzwaag: Tuinmanswoning.
• Poostweg 2 Beetsterzwaag: Boerderij waarvan het voorhuis een voorste schuurgedeelte in kop-hals-romptype.
• Dwersfeart 11 Gorredijk: Boerderij van het kop-romptype, het voorhuis onderkelderd.
• De Leijen 29 Gorredijk: Hervormde Kerk op het omheind kerkhof.
• Himrikerpaed 1 Hemrik: Kleine boerderij van het hallehuistype onder rieten dak.
• Himrikerpaed 4 Hemrik: Keuterijtje, het voorhuis heeft een riet gedekt zadeldak tegen topgevel met schoorsteen.
• De Buorren 149 Lippenhuizen: Wateren en erfscheiding.
• Ripen 3 Nij Beets: Gemaal.
• Achterwei 6 Olterterp: Hervormde Kerk.
• Van Harinxmaweg 17 Olterterp: Complex Huize Olterterp: Landhuis, Koetshuis en voormalig Ketelhuis.
• De Streek 25 Terwispel: Hervormde Kerk.
• Ulesprong 24 Tijnje: Achtkantige houten incomplete poldermolen.
• Selmien 47 Ureterp: Middeleeuws kerkgebouw, laat 13de eeuw, het koor later rechtgesloten.
• Selmien bij nummer 47 Ureterp: Toren Hervormde Kerk. Zware westtoren, laat 13de-eeuws.
• Breeberchspaed 1 Wijnjewoude: Zogenaamd pedikanteshuisje op het kerkhof. Gebouwtje onder zadeldak tegen topgevels. Tevens Hervormde Kerk op omheind kerkhof.
• Breeberchspaed 3 Wijnjewoude: Arbeiderswoning en stookhok.
• Tsjerkereed 2 Wijnjewoude: Hervormde Kerk op verhoogd omheind kerkhof.
• Weinterp 46 Wijnjewoude: De pastorie van de Nederlands Hervormde Kerk.

Bij ontwikkelingen aan deze monumenten is - voor verlening van een omgevingsvergunning - een toetsing nodig. Omdat deze zijn aangewezen als rijksmonument ingevolge de Monumentenwet van 1988 behoeft hierdoor geen extra regeling in de beheersverordening te worden opgenomen.