Gorredijk

Het regionale centrum Gorredijk is de grootste kern van de gemeente Opsterland. Gorredijk heeft een verzorgende functie voor een groot gebied. Tevens is met een groot scala aan bedrijvigheid, Gorredijk een belangrijke "werkgever" voor de regio.

Gorredijk, op de grens van de Wouden en het lage midden van Fryslân, was van oorsprong een veenkoloniale handelsplaats. In de jaren vijftig van de 20e eeuw werd Gorredijk een industriële ontwikkelingskern, wat zowel op het karakter van de bedrijvigheid als op de woonbuurten uit die tijd zijn stempel heeft gedrukt. De oorspronkelijke dorpsbebouwing bevindt zich bij de kruising van de Opsterlânske Kompanjonsfeart en de Hegedyk. Met de verveningswerkzaamheden ontstonden vanaf het midden van de 16e eeuw dorpen als Gorredijk, Bakkeveen, Nij Beets en Tijnje aan de veenvaarten. Gorredijk ontstond aan de Opsterlânske Kompanjonsfeart rond de sluis in de Hegedyk. De nederzetting kreeg een kruisvormige plattegrond met de langgerekte buurten langs de vaart en de kortere langs de dijk.

De oudste dorpsdelen van Gorredijk, de lintbebouwing langs respectievelijk de Hoofdstraat / Stationsweg en de Opsterlânske Kompanjonsfeart, worden nog steeds gekenmerkt door een gesloten karakter, met panden die een eigen identiteit hebben. In de eerste helft van deze eeuw werden meer planmatige woonbuurtjes aangelegd aan alle vier de kanten van het oorspronkelijke kruispunt van weg en water, en breidde de lintbebouwing langs de Stationsweg en langs de Badweg / Nijewei zich uit.

De naoorlogse ontwikkeling deelde Gorredijk verder op in een woongebied aan de oostkant van de Hoofdstraat / Stationsweg en een industrieel gebied op Overtoom, aan de westkant. Na 1950 ging de ontwikkeling van Gorredijk in versneld tempo. Uitbreidingen van deze periode bevinden zich voornamelijk aan de noordoostkant en oostkant (Uitbreidingsplan Noord-Oost en plan Trimbeets). Door de uitbreiding in oostelijke richting is het van origine afzonderlijke dorp Kortezwaag ('t Weike) in de loop der jaren binnen de kom van Gorredijk komen te liggen. Ook het bedrijventerrein aan de westzijde van het dorp, Overtoom, heeft zich de afgelopen 40 jaar sterk ontwikkeld. Het meest recente woongebied dateert van begin jaren negentig (Nijlân / Loevestein) en bevindt zich aan de noordoostkant van het dorp.

Een luchtfoto van het dorp is weergegeven in figuur 2.

Figuur 2: Luchtfoto Gorredijk (bron: Google Earth)

Gorredijk heeft als regionaal centrum een verzorgingsfunctie voor een aanmerkelijk groter gebied dan de kern zelf. Deze verzorgende functie komt vooral tot uitdrukking in de aanwezigheid bij elkaar van een goed uitgerust en volledig winkelapparaat, horecaondernemingen, en kantoren van zakelijke en financiële dienstverleners. Gorredijk telt een groot aantal winkelvestigingen, waarvan het merendeel in het centrum en de uitlopers van het centrum rond de Hoofdstraat is te vinden. Enkele grootschalige winkels bevinden zich op het bedrijventerrein Overtoom buiten het centrum.

In en om het centrum is een ook een aantal horecavestigingen aanwezig, welke vooral gericht is op de plaatselijke bewoners.